آستان مقدس امامزاده محمدهلال بن علی(ع) نگینی در دل کویر است که مدفن محمد هلال، فرزند بلافصل علی بن ابیطالب(ع) و امامه می‌باشد.
محمد هلال، فرزند بلافصل علی بن ابیطالب و امامه می‌باشد. امامه بنت زینب ثمره ازدواج ابوالعاص بن ربیع و زینب بوده، که زینب نیز یکی از دختران محمد است. پس از کشته‌شدن فاطمه زهرا بنابر وصیتش، علی بن ابیطالب امامه را برای سرپرستی فرزندانش به عقد خود درآورد؛ بنابراین نسب محمد هلال از طرف مادر با دو واسطه به محمد می‌رسد.
قدمت بنای این بقعه به دوره صفویه بر می‌گردد، هر چند آثاری از پیش از این دوره نیز در آن یافت شده است. بازسازی بنا در حدود 20 سال پیش موجب شده برخی آثار قدیمی آن، از جمله بادگیرهای اطراف گلدسته‌ها، کاروانسرا، حوضخانه و آب انبار موجود در آن از بین برود، با این حال زیبایی، قدمت و شکوه این بنا در شهرستان کم نظیر است. قدمت آب انبار این مجموعه به عهد صفوی مربوط بوده و راچینه‌ای با 45 پله و مخزنی استوانه‌ای با 12 متر عمق داشته است.
در گذشته سازه‌های خشتی مرز صحن اصلی و آرامگاه را که در دو قسمت غربی و شرقی مجموعه قرار داشت مشخص می‌کرد، با این حال در طرح بازسازی جدید این سازه‌ها تخریب و سازه‌ای جدید در دو طبقه دور تا دور صحن احداث شده است. این سازه از بیرون با سنگ مرمر سیاه و آجر نما با کتیبه‌های کاشی کاری شده مزین به آیات قرآن و اسامی پیشوایان شیعیان پوشیده شده و جلوه باشکوهی به مجموعه داده است. فضای صحن جنوبی نزدیک سه هزار متر مربع شده و غرفه‌های ایجاد شده در آن کاربری‌های مختلفی پیدا کرده اند که یکی از این غرفه‌ها به محل قرار گرفتن کتابخانه ارزشمند آستان تبدیل شده است. این کتابخانه در گذشته در ساختمان اصلی ضریح قرار داشت که در دو طبقه ساخته شده بود. در کتابخانه آستان محمدهلال(ع) بیش از 20 هزار جلد کتاب گردآوری شده که برخی از آنان نسخ خطی و چاپ سنگی نفیسی از برخی کتاب‌های نایاب و کمیاب هستند.
فضای قرار گرفتن ضریح مطهر در پایین به صورت هشت ضلعی است که در ارتفاع چهار متری به دایره تبدیل می‌شود و جداره درونی ساقه گنبد را تشکیل می‌دهد. گنبد این بنا که از نوع گنبدهای کروی شکل به شمار می‌آید، با کاشی‌های معرقِ هفت رنگ تزئین شده است. در کل مجموعه امامزاده محمدهلال(ع) 10 مناره وجود دارد که شاخص ترین و قدیمی ترین آن‌ها، دو گلدسته بلند کنار گنبد اصلی است. این دو گلدسته به صورت قرینه ساخته و به صورت هماهنگ با گنبد، با کاشی‌های آبی رنگ تزئین شده‌اند. گلدسته‌ها هم مانند گنبد از آجر ساخته شده و به همراه هم ترکیبی بسیار زیبا را به وجود آورده‌اند.
ضریح قدیمی آستان از جنس چوب بوده که در حدود 65 سال پیش بر روی آرامگاه امامزاده محمدهلال(ع) نصب شده است. با این حال پس از حدود 20 سال ضریحی دیگر از جنس طلا و نقره که آیات قرآن و اشعاری در مدح محمدهلال(ع) بر آن نقش بسته جای آن را گرفته است. ضریح دو ورودی اصلی از سمت صحن جنوبی دارد که در هر دو مکانی به نام «کفشداری» ایجاد شده است.
در قسمت غربی حرم مسجدی معروف به مسجد بالاسر ساخته شده که ظاهر آن به تازگی مرمت شده ولی بنای دیوارها و ستون‌ها قدیمی تر است. در شرق این مجموعه نیز یک صحن بزرگ قرار دارد که مخصوص بانوان است.در طرح‌های توسعه جدید حرم مطهر شبستانی در قسمت شمالی به آن اضافه شده که نزدیک 2700 متر مربع مساحت دارد. سقف این شبستان 15 گنبد دارد که هر کدام از طرح‌هایی متفاوت برخوردارند. ترکیب‌های متنوعی از آینه کاری، کاشی کاری و آجر نمای ظاهری این گنبدها را تشکیل داده است. ستون‌های این مجموعه نیز با آینه کاری و نقاشی‌های زیبایی تزئین شده است. شبستان شمالی 5 در هم اندازه و یک شکل دارد که همگی توسط برجسته ترین استادکاران ساخته شده است. 72 ستاره کاشی کاری شده در سقف مرکزی به یاد شهدای کربلا و 12 پنجره در اطراف شبستان به عنوان یادبود 12 پیشوای شیعیان تعبیه شده است.
از فضای اطراف حرم مطهر از سالیان گذشته به عنوان آرامگاه مردم آران استفاده می‌شد. در حال حاضر بزرگ ترین گلزار شهدای شهر در این امامزاده قرار دارد و مردم هر هفته در روزهای سه شنبه و پنجشنبه بر سر مزار آنان و سایر بستگان خود که دار فانی را وداع گفته‌اند، حاضر می‌شوند.
در کنار ورودی اصلی امامزاده که در جنوب آن قرار دارد، یک مسجد واقع شده که قدمت چندانی ندارد، با این حال برای اقامه نماز بیشتر از آن استفاده می‌شود. البته برنامه‌ها و تجمعات اصلی در صحن اصلی و در روزهای سرد سال در شبستان شمالی برگزار می‌شود. صحن اصلی همچنین در ماه محرم و سایر مناسبت‌های دیگر به عنوان مرکز اصلی تجمع عزاداران مورد استفاده قرار می‌گیرد. عزاداری مردم در ماه محرم در آستان امامزاده محمدهلال(ع) از جمله زیباترین جلوه‌های برگزاری این مراسم در ایران به شمار می‌رود که مستندسازان بسیاری هر ساله برای به تصویر کشیدن و ثبت گوشه‌های مختلف آن در آران و بیدگل حضور می‌یابند.
در تور مجازی زیر که کار اختصاصی مرنجاب360 است می توانید گشتی بزنید :
